1- KANSER NEDİR ? Kanser kendi hücrelerimizden başlayan bir hastalıktır. Vücudumuz milyonlarca hücreden yapılmıştır. Bu hücreler bir araya gelerek doku ve organları oluştururlar. Örneğin, kaslar, akciğer ve mide gibi. Hücrelerin içindeki genler büyüme, çalışma, çoğalma ve ölme emirlerini verir. Hücreler bu emirlere göre davranır ve sağlıklı yaşamı sürdürürüz. Ancak bazen bu emirler karışabilir ve örneğin hücre ölmez ve yaşamına devam ederek çoğalır ve kitleler veya tümörü yapar. Ayrıca damarlarla vücudun diğer bölgelerine giderler.

2- TÜMÖRLER İYİ HUYLU OLUR MU? Tümörler iyi ve kötü huylu olabilir. Kötü huylu tümörlere kanser diyoruz. Bu tümörlerin çevre dokulara ve vücuda yayılma eğilimleri vardır. Buna metastaz diyoruz. İyi huylu tümörler genellikle vücudun bir bölgesinde dururlar bazen büyürler ama yaşamı tehdit etmezler.

3- METASTAZIN İLK BELİRTİSİ NEDİR ? Kötü huylu bir tümörün yayılmasının ilk belirtisi en yakın bezenin veya diğer adıyla lenf nodunun şişmesidir. Örneğin, baş boyun bölgesinde yerleşen tümörler için bu boyundaki bezelerdir. Meme kanserinde ise o taraftaki koltukaltı bezeleridir.

4- VÜCUDUN KANSERDEN KORUNMA MEKANİZMALARI VAR MIDIR ? Bizi dışarıdan gelen enfeksiyonlar ve hastalıklardan koruyan bağışıklık sistemimiz vardır. Vücudumuzu saran deri ve iç organlar ve burun ve ağzımızı kaplayan mukozalar doğal engeller olarak bizi korur. Beyaz küreler dediğimiz bir gurup kan hücresi de dışarıdan gelen bakteri ve virüsleri yok etmek üzere saldırır. Vücut dışarıdan gelen saldırganı ilk karşılaşmada tanır ve daha sonraki karşılaşmada hatırlayarak daha güçlü bir yanıt verir. Lenf bezleri bağışıklık siteminin bir parçasıdır ve bir damar sistemi ile tüm vücuda yayılmıştırlar. Bağışıklık sistemi hücreleri kanda ve lenfatik sistem içinde dolaşırlar. Yabancı maddeleri kan dolaşımından alıp lenf bezi içinde hapsederler. Dolayısıyla lenf bezleri kanser hücrelerinin de vücuda yayılmadan önce hapsedildiği yerlerdir.

5- KANSER OLMAMAK İÇİN NE YAPMALI ? Bir kişide kanser hastalığı geliştirecek madde veya durumlarla karşılaşması ile ortaya çıkar. Bunu durumu yaratan ve risk oluşturan nedenlerden bazıları bugün için bilinmemektedir.

6- KANSER RİSKLER OLUŞTURAN NEDENLER NELERDİR ? Kanser nadiren tek bir nedene bağlı olarak gelişir. Genellikle birkaç neden bir aradadır. Bazı risk faktörleri kalıtsaldır ve aileden gelir (genetik). Bazıları da karsinojenlerle (çevremizde kanser yapan dış etkenler) ilgilidir. Genel olarak bu etkrenlerle ne kadar uzun süreyle ve ne kadar sıklıkla karşılaşırsak kanser gelişme riskimiz de o kadar yüksek olur.

7- RİSKİ BELİRLEMEK MÜMKÜN MÜDÜR? Kişinin yaşı, sağlık öyküsü (başka hastalıklarının olup olmadığı), aile öyküsü, yaşam tarzı, yeme içme alışkanlıkları kanser gelişme riskini belirlemeye yardımcı olabilir. Doktorlar kanser gelişme riskini belirleyen bazı değerlendirme ölçekleri kullanırlar. Kanser gelişme riskinizi bilmek, riski düşürmek için kişisel sağlık seçeneklerinizi belirlemenizi sağlar.

8- KANSER OLMA RİSKİNİ DÜŞÜRMEK İÇİN NELER YAPMALI? Öncelikle sigara içmeyelim, sigara içilen ortamlarda durmayalım. Çünkü, her on yetişkinden biri tütün sebebiyle ölmektedir. Tütün kullanımı, özellikle sigara, dünyadaki tüm kanser vakalarının tek başına en büyük nedenidir. Akciğer, ağız, boğaz, burun ve sinüslerde ortaya çıkan kanserlerde doğrudan etkisi olduğu bilinmektedir. Pankreas, mide, mesane kanserleri de sigara içenlerde daha yüksek oranda görülmektedir. Sigara aynı zamanda kalp damar ve diğer kronik akciğer hastalıklarının ortaya çıkmasına da neden olur. Kapalı alanlarda içilen tütün dumanı, içmeyen kişileri de etkilemekte ve onlarda da risk oluşturmaktadır. Birçok çalışma göstermektedir ki, tütün kullanımının durdurulması ve dumansız hava sahası yaratılması kanser ve diğer sağlık sorunlarının ciddi düzeyde azalmasını sağlamaktadır. Temiz bir nefes almak için sigara içiyorsanız derhal bırakın. Kanser riskini daha da azaltmak için pasif içiciliğe maruz kalmaktan kaçının.

9- FAZLA KİLOLAR ZARARLI MI ? Fazla kilolar zararlıdır. Aşırı kilonun önlenmesi pek çok kanser türüne yakalanma riskini azaltabilir. Bu nedenle aşırı kiloyu ve şişmanlığı önlemek için sağlıklı bir yeme alışkanlığı ile fiziksel egzersiz düzeni oluşturulması önerilmektedir. Düşük kalorili beslenme ve egzersiz ile kilo alımı kontrol edilebilir hatta kilo verilebilir. Sadece % 5-10 kilo kaybı bile vücudumuzun sağlıklı olması açısından ciddi faydalar sağlayabilir. Günde sadece 30-45 dakikalık fiziksel aktivite örneğin yürüyüş, kanser riskini azaltmak için önemlidir. Okul çağındaki çocuklar ve gençler için günlük fiziksel aktivitenin en az 60 dakika olması fark edilir sağlık avantajları yaratacaktır. Yüksek kalorili besinlerden kaçının (yağ ve/veya yüksek şeker ve/veya düşük lif) ve şekerli içecekleri kullanmayın. Aşırı zayıflık durumuna düşmeden, olabildiğince uygun vücut ağırlığını koruyun. Sebze, meyve, tahıl ve bakliyat çeşitlerini daha çok tüketin. Kırmızı et (sığır ve kuzu) ve işlenmiş et ürünlerinin tüketimini azaltın. Alkollü içecek tüketiminden kaçının. Kullanıyorsanız erkeklerde günde 2 kadeh, kadınlarda ise günde bir kadehi aşmayın. Tuzlu gıdalar ve tuz (sodyum) ile işlenmiş gıdalardan uzak durun.

10- GÜNEŞ ZARARLI MIDIR? Güneş ışınlarından korunalım. Ultraviyole ışınları (UV) sağlığımız için çok önemli bir yere sahiptir. Çünkü kalsiyum emilimi ve kemik gelişimi için gerekli olan D vitamini üretiminde güneş önemli bir rol oynar. Ancak, UV ışınlarına aşırı maruz kalma (güneş ya da solaryum gibi yapay kaynaklardan) güneş yanığı, cilt yaşlanmasının hızlanması ve deri kanserlerinin farklı tipleri ile yakından ilişkilidir. Etkili bir kanser önleme yöntemi olarak güneş koruma faktörlü ürünler ve koruyucu giysiler kullanmayı unutmayın.